Compartimenten van vernietiging

Samenvatting
In de afgelopen eeuw zijn keer op keer miljoenen mensen vermoord in campagnes van grootscheepse vernietiging, met de Holocaust als het absolute dieptepunt. Hoe zijn deze verschrikkingen te begrijpen? Al ruim een halve eeuw is één verklaring pasmunt: de massamoordenaars zijn 'gewone mensen'. Dus: 'U en ik zouden onder dezelfde omstandigheden hetzelfde gedaan hebben.' Abram de Swaan bestrijdt deze 'banalisering van het kwaad' en geeft een nieuwe interpretatie van het beroemde Milgram-experiment. Compartimenten van vernietiging bevat een uitvoerig overzicht van de grootste massamoorden in de twintigste eeuw. Voor een beter inzicht in deze massale uitroeiing is het niet genoeg om alleen de directe genocidale situatie in aanmerking te nemen. Ook de voorafgaande maatschappelijke ontwikkelingen moeten erbij betrokken worden, evenals de rol van het genocidale regime, en: de persoonlijke eigenschappen van de daders. De Swaan, opgeleid als politicoloog, gevormd als psychoanalyticus en van beroep socioloog en essayist, probeert vanuit deze brede achtergrond tot een beter begrip te komen van het moderne kwaad: massamoord. Abram de Swaan (1942) was van 1973 tot zijn emeritaat in 2007 hoogleraar sociologie en sinds 2001 universiteitshoogleraar sociale wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Tot zijn succesvolste boeken behoren De mens is de mens een zorg, Zorg en de staat, De mensenmaatschappij en Woorden van de wereld, die in vele talen verschenen. Hij was jarenlang columnist voor NRC Handelsblad en ontving in 2008 de P.C. Hooft-prijs voor zijn volledige oeuvre. 'De Swaan is een groot stilist. (...) Hij pakt je volledig in met zijn heldere zinnen, met zijn prachtige voorbeelden en bovenal met zijn strikte systematiek.' VRIJ NEDERLAND 'De Swaan dwingt bewondering af door de scherpte van de waarnemingen in het veld, van de zinnen op het papier, en door de scherpzinnigheid van zijn redeneringen.' TROUW 'Een van De Swaans grote kwaliteiten is zijn onstilbare nieuwsgierigheid, die uiteindelijk de begrenzingen van zijn vakgebied verre te buiten gaat. Zijn werk heeft niet alleen de sociologie verrijkt, maar ook de Nederlandse essayistiek.' JURYRAPPORT P.C. HOOFT-PRIJS